تجزیه پایداری لاین های اینبرد نوترکیب گندم

به منظور شناسایی لاین های اینبرد نوترکیب گندم پرمحصول و مقاوم به کم آبی و مقایسه این لاین ها در محیط های مختلف و جهت مطالعه اثر متقابل ‍‍‍‍‍ژنوتیپ × محیط و تعیین ارقام پایدار، آزمایش مزرعه ای روی 38 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین زاگرس (تیپ رشدی بینابین، زودرس و مقاوم به خشکی) و نورستار (تیپ رشدی پاییزه، دیررس و مقاوم به سرما) در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز طی سه سال زراعی اجرا شد. در دو سال اول، ارزیابی لاین ها فقط در شرایط آبیاری مطلوب انجام شد ولی در سال سوم علاوه بر آبیاری مطلوب، لاین ها در شرایط تنش کمبود آب (قطع آبیاری از مرحله گلدهی) نیز ارزیابی شدند. بنابراین در سال های اول و دوم از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در سال سوم از طرح کرت های خرد شده برمبنای بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین محیط ها از نظر تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. بین لاین ها نیز از نظر تمامی صفات مورد ارزیابی، در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری مشاهده شد. اثر متقابل لاین × محیط از لحاظ تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع معنی دار بود. لاین های 51، 58، 300، 296، 182، 86، 94 و 281، از نظر تعداد دانه در سنبله، لاین های 328، 28، 27 و 102، از نظر تعداد سنبله در متر مربع، لاین های 93، 145 و 159، از نظر وزن هزار دانه و لاین های 28، 281، 23، 93، 328، 159، 195 و 239، از نظر عملکرد دانه به عنوان لاین های برتر شناسایی شدند. لاین های 8، 28، 93، 23 و 195 بر اساس واریانس و ضریب تغییرات محیطی و لاین های 281، 86، 143، 195، 63 و زاگرس بر اساس روش های رتبه ای کتاتا و اکووالانس ریک، به عنوان لاین های پایدار از نظر عملکرد دانه محسوب شدند. بر اساس تمامی پارامترهای پایداری مورد استفاده لاین 195 به عنوان پایدارترین و برترین لاین از لحاظ عملکرد دانه شناسایی شد. لاین 225 از نظر تعداد دانه در سنبله، لاین 328 از نظر تعداد سنبله در متر مربع و لاین 293 از نظر وزن هزار دانه به عنوان پایدارترین لاین ها شناسایی شدند.